Latin Amerika’da Dördüncü Enternasyonal: 50’li Yıllar

 

Michael Löwy, 1993[1]

 

Ellili yıllar Latin Amerika’daki Troçkist hareketler açısından zor bir dönem olmuştu: Bu bir kriz, bölünme, kimi zaman da bir marjinalleşme (“çölün geçilmesi”) dönemi olmakla birlikte, aynı zamanda, en azından bazı ülkelerde büyük işçi ve halk mücadelelerine, hatta bazen devrimci kitle hareketlerine katılma dönemi olmuştu.
 
Bu aynı zamanda popülizmin, yani Peron’unki (1944-55), Vargas’ınki (1950-54), Bolivya’da Paz Estenssoro’nunki (1952-56) ya da Guatemala’da Jacobo Arbenz’inki gibi, bazı reformları gerçekleştirmek ve ulusal bir sınaî gelişmeye önayak olmak için halk seferberliklerinden güç alan Bonapartist rejimlerin de altın çağıydı.
 
Bu devrin en önemli toplumsal hareketlerinden birkaçına popülist tipte güçler önderlik etmişti. Bu özellikle Arjantin’de Peroncu sendikal hareket ile MNR hegemonyasındaki 1952 Bolivya Devrimi için geçerliydi. Brezilya’da ise (Brezilya İşçi Partisi PTB’de örgütlenmiş olan) Getulio Vargas’a sadık sendika bürokratları işçi hareketine hâkim olmak için Komünist Parti ile rekabet ediyordu. İşçi ve sendikal hareketin önderliği sadece Şili’de (ve bir ölçüde Uruguay’da) işçi partilerindeydi (sosyalist ve komünist partiler). Kıtanın tüm ülkelerinde var olmakla birlikte, Şili, Brezilya, Uruguay ve Guatemala’da güçlü bir örgütlülüğe sahip olan Stalinci partilerin politikası söz konusu on yıl boyunca ciddi bir değişime uğrayacaktı. Soğuk Savaş yıllarındaki sekter bir dönemin ardından, SBKP’nin 20. Kongresi /(1956), çok sayıda örnekte bir sağ sapmanın takip edeceği bir kriz çağı başlatacaktı.
 
Popülist sendikalarda örgütlenmeye veya komünist ve sosyalist partilerde antrizm yapmaya çalışan Troçkist olma iddiasındaki örgütler, işte bu politik bağlamda gelişim göstereceklerdi. Bu örgütlerin o devirdeki tarihinin bilgisine sahip olmak kolay değildir: En temel olgular çoğu kez kalın bir yerel veya uluslararası fraksiyon polemikleri tabakasıyla örtülüdür. Ayrıca, Latin Amerika Troçkizminin “güvenilir” bir tarihi de mevcut değildir. Şu ya da bu ülke hakkında (mesela Arjantin, Bolivya ve Brezilya) birkaç çalışma bulmak mümkün olsa da, tüm Kıta ölçeğindeki hareket üzerine ilgiye değer yegâne eser Kuzey Amerikalı akademisyen Robert J. Alexandre’ın Trotskysm in Latin America başlıklı kitabıdır. Kitap komünizmle mücadelede uzmanlaşmış FBI’nın sabık şefi onuruna kurulmuş bir vakıf olan Stanford Hoover Institution tarafından yayımlanmıştır… Kitap (özellikle yazarın eski Latin Amerikalı Troçkist önderlerle yaptığı görüşmeler sayesinde) zengin bir istihbarat kaynağı olsa da asgari bir analitik yapıdan ya da referans çerçevesinden yoksundur. Bunun yanı sıra (sadık bir sosyal demokrat olan) yazarın konuya bütünüyle yabancı olması çoğu kez tartışmaların siyasi özünü anlamasına engel olmaktadır.
 
Ayrıca Pierre Broué’nin 30’lu yıllar üzerine Cahiers Léon Trotsky’nin 11. Sayısı (1982) için hazırladığı mükemmel bir dosya olsa da 1940’tan sonrasını kapsamaz. Son olarak, Broué’nin eski bir öğrencisi olan Arjantinli tarihçi Osvaldo Coggiola Brezilya’da küçük bir kitap yayımlamıştır (O trotskismo na America Latina, S.Paulo, Brasiliense, 1984). Kitap faydalı olmakla birlikte fazlasıyla özet ve (özellikle 1953 bölünmesinden sonraki yıllara ilişkin olarak) fazlasıyla tek yanlıdır.
 
Troçkist örgütler ellili yıllarda özellikle Arjantin’de, Bolivya’da ve Şili’de reel bir nüfuza sahiptir, fakat bunun yanı sıra Brezilya’da, Uruguay’da, Peru’da, Meksika’da ve Küba’da az çok öneme sahip gruplar veya nüveler mevcuttur. Kolombiya, Ekvator, El Salvador’da nüvelerden bahsedilse de bunlar hakkında pek az bilgi vardır. Bu ülkelerin çoğunda hareket Enternasyonal’in kendisindeki bölünmeden kaynaklı iki blok hâlinde örgütlenen uzlaşmaz grup ve fraksiyonlara bölünmüştür: Uluslararası Sekretarya’ya bağlı Latin Amerika Bürosu (BLA) ve Uluslararası Komite’ye bağlı Ortodoks Troçkizmin Latin Amerika Sekretaryası (SLATO). Bu gruplar genellikle oldukça küçük ölçekli – militan sayısı yüzden az – gruplar olsa da, ilhamını sürekli devrim teorisinden ve geçiş programından alan eylemcilerinin adanmışlığı ve pozisyonlarının radikalliği, örgütlü güçlerinden çok daha geniş bir yankı uyandırmalarını sağlıyordu. Polis ve asker baskısına ve Stalincilerin amansız düşmanlığına maruz kaldıklarından, tecrit edildikleri konumdan çıkmayı zorlukla başarmaktaydılar. Pratiklerinin genellikle sekter veya fraksiyoncu, analizlerinin (aşırı özgüvenli değilse de) fazlasıyla iyimser ya da Troçki’nin “klasik” metinlerinden ve Rus Devrimi modelinden fazlasıyla esinlenmiş olduğu da doğruydu.
 
Arjantin’deki hareket esas itibariyle, örgütleri çok sık isim değiştirecek ki bu nedenle (gerçek anlamda karizmatik bir liderlik sergileyen) önderlerinin isimleriyle (Nahuel Moreno müstear adıyla maruf Hugo Bressano ve J. Posadas takma adıyla bilinen Homero Cristalli) adlandırılmaları gerekecek iki akımdan oluşmaktaydı. İki akım 40’lı yıllarda Peronculuğa karşı tavırlarıyla birbirinden açıkça ayırt edilmekteydi. Moreno’nun POR’si (Partido Obrero Revolucionario / Devrimci İşçi Partisi) Peroncu hükümeti “faşist ya da yarı faşist karakteristiklere” sahip olmakla itham ederken, Posadas’ın GCI’si (Grupo Cuarta Internacional / Dördüncü Enternasyonal Grubu) aynı yönetimi “bir yarı-sömürgenin ulusalcı hükümetinin tipik örneği” olarak tanımlamaktaydı. Arjantin’de ve başka ülkelerde sendikalara dayanan bir işçi partisi kurulmasını hararetle savunan Posadas ve yoldaşları, başlıca lideri Uruguaylı militan “Ortiz” (Alberto Sendic) olacak olan Enternasyonal’in Latin Amerika Bürosu’nun yönetimine geleceklerdi. 1948’de Buenos Aires’te düzenlenen bir Latin Amerika konferansında Uluslararası Sekretarya ile mutabık kalınarak oluşturulan bu Büro (BLA) 1951’deki III. Dünya Kongresinde resmen kurulacaktı (Büro on yıl sonra Enternasyonal’in “Posadasçı” bölünmesinin ana üssü hâline gelecekti).
 
III. Kongre Enternasyonal’in Üçüncü-Dünya devrimlerine – o devrin terminolojisinde  “sömürge devrimi” olarak adlandırılan devrimlere – ve özellikle de, ilk kez özel bir karara konu olacak Latin Amerika’ya giderek artan ilgisinin başlangıç noktası olmuştu.  Enternasyonal’in 50’li yıllardaki değerlendirmesi “sömürge devrimi” analiziyle, yani Çinhindi Savaşı, Nasırcılığın yükselişi, Bandung Paktı ve Cezayir Savaşı analiziyle yakından ilintiliydi. Posadas grubunun hem örgütsel ciddiyeti hem de daha doğru olduğu düşünülen siyasi analizi nedeniyle Dördüncü Eneternasyonal’in Arjantin Seksiyonu olarak kabul edilmesine de yine 1951 Kongresinde karar verilmişti[2]. Posadas’ın o devirde henüz o tuhaf ve trajikomik siyasal sapmasına başlamadığını, Arjantinli ekibinde hem çok sayıda tanınmış sendikal liderin (Roberto Muniz, José Lungarzo, Oscar Fernandez), hem de aralarında gerek Adolfo Gilly, Alberto Pla, Guillermo Almeyra ve Angel Fanjull’un, gerek de Uruguaylı Alberto Sendic ile Gabriel Labat’ın zikredilebileceği parlak ve seçkin bir kadro topluluğunun yer aldığını hatırlatmak gerekir. Üstelik Moreno’nun POR’si GCI’nin (sadece isim değiştirmek koşuluyla) seksiyon olarak tanınmasını kabul etmiş, anti-emperyalist Birleşik Cephe şiarını reddetmiş olmasının aleni özeleştirisini yapmıştır[3]. Bu Moreno ve arkadaşlarının, kendilerini 1954’te sol Peroncu bir partiye (Partido Socialista de la Revolucion Nacional /Ulusal Devrimin Sosyalist Partisi) katılmaya ve hatta 1956’da “General Peron’un ve Yüksek Peroncu Konsey’in disiplini altında” yayın organı (!) olarak kendi dergileri Palabra Obrera’yı (İşçinin Sözü) çıkarmaya götürecek bir siyasal yönelim değişikliğinin başlangıcı olmuştur. Her iki grup da 50’li yıllarda ihmal edilemeyecek bir sendikal taban edinmiş, Peronculuk konusundaki pozisyonları birbirine çok yaklaşmıştı. Ne var ki bu durum hasımlıklarını ve karşılıklı düşmanlılarını hiçbir şekilde azaltmamıştı…
 
Bolivya büyük farkla Troçkizmin, özellikle güçlü maden işçileri sendikası FSTMB’de en fazla nüfuza sahip olduğu ülkeydi. FSTMB 1946 Pulacayo Kongresinde Bolivya POR’si liderlerinden Guillermo Lora tarafından kaleme alınmış olan ve geçiş programının temel fikirlerini, bu fikirleri ülke bağlamına uyarlayarak içeren bir dizi tezi onaylamıştı. Bununla birlikte, Bolivya Devrimci İşçi Partisi (POR), Arjantinli grupların aksine, yapılanmış ve organik bir öncü örgütü olmaktan çok bir militan ağı olarak kalmıştı.
 
Toplumsal tabanı itibarıyla işçi, ulusalcı ve radikal demokratik emellere sahip 9 Nisan 1952 devrimi sırasında Bolivya POR’si Paz Estenssoro ile Juan Lecin’in MNR’sine (Ulusalcı Devrimci Hareket) eleştirel destek verir ve yeni Bolivya İşçi sendikaları Konfederasyonunun (COB) üst yönetiminde birkaç ay boyunca hegemonik bir konum elde eder. COB yönetimi 1952 Eylül’ünde, POR lideri Hugo Moscoso tarafından kaleme alınan ve sendikalar tarafından, bir işçi köylü hükümetini hedefleyen ikili iktidar yapısı olarak bir emekçiler meclisi kurulmasını öneren bir platformu kabul eder. Paz Estenso halk tabanının baskısı altında kalay madenlerini kamulaştırmak, orduda temizlik yapmak ve bir toprak reformu kararnamesi çıkarmak zorunda kalmıştır. Bununla birlikte, Troçkist sürekli devrim tezlerinden yoğun biçimde etkilenmiş bağımsız bir COB’nin oluşturduğu tehdide tahammül etmesi mümkün değildir. MNR 1952’nin son aylarında sol kanadı (sendikacı Juan Lechin) aracılığıyla POR’ye karşı bir saldırı başlatır ve Stalincilerin desteğiyle işçi konfederasyonunun yönetimini ele geçirir.
 
POR sonraki yıllarda (1953-56) bölünmesiyle ve önemli ölçüde güç kaybetmesiyle sonuçlanacak ağır bir kriz yaşayacaktır. Bu krizin ortaya çıktığı ortam ve koşulları kesin olarak belirlemek kolay değildir. O devre ilişkin başlıca kaynak Guillermo Lora’nın, belge bakımından zengin olmakla birlikte hizipçi zihniyetle oldukça çarpıtılmış ve asgari nesnellikten yoksun kitaplarıdır[4]. Bu krizin başlıca aşamalarını özetlemeye çalışalım.
 
1953 Haziran’ında POR’nin X. Kongresi Guillermo Lora’nın şu politik yönelimdeki tezlerini kabul eder: “Paz Estenssoro rejimin yıkılması sloganını atmak şöyle dursun, rejimi Rosca’nın[5] saldırısına direnebilmesi için destekliyor, uluslararası proletaryayı Bolivya devrimini ve onun geçici hükümetini kayıtsız şartsız savunmaya çağırıyoruz. (…) Acil görevimiz ‘Kahrolsun hükümet’ sloganını atmak değil, ondan devrimin temel taleplerini gerçekleştirmesini istemektir…” Bu doküman ayrıca MNR içinde sol kanadın üstünlük sağlamasını da mümkün görmektedir: “POR ile MNR’nin, kendisi de proletarya diktatörlüğüne geçiş aşamasını oluşturacak olan, ‘işçi köylü hükümeti’ formülünün gerçekleştirilmesinin bir biçimi olacak bir koalisyon hükümeti ihtimali ancak bu koşullarda gündeme getirilebilir”[6]
 
Bu Tezlerin ardından POR içerisinde iki fraksiyon oluşur: Lora ile sendikacı Erwin Moller önderliğindeki Leninist İşçi Fraksiyonu (FOL) ve Hugo Gonzales Moscoso ile Fernando Bravo’nun, bu yönelimi redderek MNR ile bir kopuş çizgisi ve bir ikili iktidarın COB’yi temel alarak oluşturulmasını öneren Enternasyonalist Proleter Fraksiyonu (FPI). 1954’te FOL’nin (Lora’nın yer almadığı) Erwin Moller önderliğindeki bir bölümü MNR’ye katılmak için POR’den ayrılmaya karar verir. Troçkistlerin umduklarının aksine POR Lechin ile MNR’nin sol kanadını kendine çekeceğine, tam tersine POR’yi bölecek olan bunlar olacaktır. Hugo Gonzales Moscoso’nun eğilimi çoğunluk hâline gelip Uluslararası Sekretarya’nın desteğini kazansa da, Lora yenilgiyi kabul etmez, biraz tereddüt ettikten sonra ayrılıp Masas dergisi etrafında kendi POR’sini kurar. Bu ayrılıklarla ve hizip kavgalarıyla zayıflayan POR 1956 seçimlerinde ancak 2.239 oy alacaktır…
 
1953 Aralık ayında, IV. Dünya Kongresi’nden birkaç ay önce, BLA’nın çağrısıyla Dördüncü Enternasyonal Latin Amerika seksiyonları Uluslararası Sekretarya ve onun siyasal yönelimiyle dayanışma içinde olduğunu bildiren bir konferansta bir araya gelir. Bu konferansın belgeleri, Bolivya seksiyonunun kendisinden kaynaklanmayan nedenlerle hazır bulunmamasından duyulan üzüntüyü belirtmenin dışında katılımcı birey ve örgütler hakkında pek az fikir vermektedir. Siyasi durum konusundaki raporu, durumu her zamanki yöntemiyle lineer tarzda (“proletaryanın siyasi bilinci sürekli olarak yükselmektedir” vb.) tanımlayan Posadas sunar. Buna karşılık, Konferans kararları ise daha ihtiyatlı ve koşulludur; ayrıca öncünün inşasında diyalektik bir vizyona işaret etmektedir: “Kitlelerin içerisinde çalışmadan, görece önemli öncü kuvvetlere sahip olmadan, kitlelerin önderliğini kazanmak imkânsızdır. Kitlelerin içinde bir çalışma gerçekleştirmeden, merkezci, oportünist, Stalinci vb. tüm akımlara karşı teorik ve siyasi bir mücadele yürütmeden, öncü içinde zafere ulaşmak imkânsızdır vb.”[7]
 
1954 Temmuz’unda, aralarında Posadas, Oscar Fernandez, Guillermo Lora, Hugo Gonzales Moscoso, (o sırada Brezilya’ya yerleşmiş olan) Guillermo Almeyra, (günümüzde ülkenin başlıca Marksist olmayan siyaset bilimcilerinden biri olan) Brezilya POR’si lideri Leoncio Matrtins Rodriguez ve Ortiz’in yer aldıkları on bir Latin Amerika delegesinin katılımıyla Enternasyonal’in Dördüncü Kongresi toplanır. Bazı örgütlerin (örneğin Nahuel Moreno’nun partisi) Kongreye katılmaması Enternasyonal’deki bölünmenin Latin Amerika’da etkisini göstermeye başladığına işaret etmektedir.
 
Kongre Manifestosu Latin Amerika’dan neredeyse hiç bahsetmez, Siyasi Karar ise Kıta ülkelerine, “Özel Görevler” bölümünde yalnızca birkaç paragraf ayırır. Bu belge, bir taraftan hâlâ MNR’nin sol kanadının olası bir kopuşu yanılsamasını beslemeye devam ederken, diğer taraftan hükümetin “sağcı, hatta gerici” gidişatını “içtenlikle kınama” çağrısı yaparak Bolivya tartışmasında açıkça pozisyon alır. Latin Amerika seksiyonlarına daha ayrıntılı tavsiyeler 11 Kıta delegesi ve Pierre Frank ile Michel Pablo’dan oluşan bir komisyon tarafından hazırlanmıştır. Örgüt içine yönelik bu metin Arjantin ve Uruguay’da sendikalara dayanan bir işçi partisi için mücadele etme gereğini hatırlatmakta ve Enternasyonal tarafından genel yönelim olarak onaylanan antrist taktiği, Kıta’nın siyasal gerçekliğinde uyarlamaya çalışmaktadır. Bu, Şili’de Sosyalist Halk Partisi’nde, Brezilya’da Komünist Parti’de antrizm, Peru’da ise “APRA içerisinde kısmî bir antrist çalışma” demektir. Bolivya konusundaki öneriler Siyasi Karar’dakilerden bile daha serttir: Bu öneriler POR’den hükümet ve ‘sol’ eleştirisini daha vurgulu hâle getirmesini, “ayrıca, MNR’deki iç farklılaşmalar konusunda fazla umut beslememesi”ni istemektedir. IV. Kongrenin hiçbir belgesinin Latin Amerika’yı ortak karakteristiklere sahip bir bütün olarak görmediğini belirlemek gerekir: Kimi zaman “sömürge ve yarı-sömürge” ülkeler topluluğu, kimi zamanda ayrı ayrı değerlendirilen bazı Latin Amerika ülkeleri söz konusudur.
 
Latin Amerika’da Troçkizmin bölünmesi 1955-56 yılları boyunca derinleşecektir. Posadas ile Ortiz’in Uluslararası Sekretarya’ya bağlı Latin Amerika Bürosu (BLA) 1956 Mart’ında (resmî metinlerde belirtildiği gibi Şili’de değil) Uruguay’da, altı ülkeyi (Arjantin, Bolivya, Şili, Uruguay, Brezilya, Peu) temsil eden 45 delegenin katılımıyla III. Latin Amerika Konferansını düzenler. Delegeler arasında Brezilya seksiyonuna kısa bir süre önce üye olmuş Brezilya Komünist Partisi eski yöneticisi ve milletvekili José Maria Crispim’in olması dikkat çeker. Posadas’ın bu konferansa sunduğu rapor BLA’nın politikasını (ama aynı zamanda belli bir ölçüde Uluslararası Sekretarya’nınkini de) karakterize eden temelsiz bir aşırı özgüvenin tipik bir örneğidir: “Latin Amerikalı kitlelerin devrimci mücadeleleri artık geriye döndürülmesi mümkün olmayan bir boyut kazanmıştır ve işçi köylü iktidarı hedefine doğru ilerlemektedir.”[8] Posadas’ın etrafındaki Arjantinli ve Uruguaylı militan grubu – hayatlarını davaya adamış “profesyonel devrimciler”den oluşan homojen ve birbirine sıkı sıkıya bağlı bir ekip – BLA üzerinde belirleyici bir nüfuza sahiptir; diğer seksiyonlara sık sık birkaç aydan birkaç yıla değişen süreler için temsilciler ve danışmanlar göndermektedir.
 
Birkaç ay sonra, 1956 Eylül’ünde bu kez Uluslararası Komite taraftarları bir araya gelip, Arjantin’deki bir toplantıda Ortodoks Troçkizmin Latin Amerika Sekretaryası SLATO’yu kurarlar. Bu akımın temel dayanağı, Nahuel Moreno’nun, (bizzat kendilerinin itiraf ettiği gibi) yüz civarında militanı aşmayan ama Peroncu CGT içinde giderek artan bir sendikal nüfuza sahip olan ve etrafında, (Masas, Caudillos y Elites başlıklı dikkate değer bir kitabın yazarı, 1963’te 32 yaşında intihar edecek) parlak bir Marksist tarihçi olan Milciades Pena, Angel Bengoechea, Daniel Pereyra ve (1956’da Peru’ya dönecek olan) Hugo Blanco gibi çok sayıda değerli kadroyu toplayan Arjantin POR’sidir. Şili’de POR, başlıca lideri (4 ciltlik Şili’nin Marksist Tarihi’nin yazarı) parlak bir Marksist tarihçi, Luis Vitale olan oldukça küçük (beyan edilmiş 34 üye) bir örgüttür. Vitale Uluslararası Sekretarya ile 1954’ten itibaren bozuşmuş ve SLATO’nun kuruluşunda ilk aşamayı oluşturacak olan bir Ortodoks Troçkizmin Latin Amerika Komitesi oluşturmuştur. Bu iki grup ile Peru’daki daha da küçük bir grup Uluslararası Komite’ye bağlı güçlerin esasını oluşturmaktadır.
 
1956 Latin Amerika konferansının belgesi “Pablocu tasfiyeciliği” kınar ve onun Şili ve Peru’daki antrist politikasını eleştirir; her nedense Arjantin konusundaki fikir ayrılıklarından bahsetmez (hasım iki grup Peronculuk konusunda oldukça benzer analizler geliştiriyor gibi görünmektedir). Bolivya’ya gelince, SLATO Moscoso hizbinin “bağımsız bir siyasi yönelimle Pabloculuğu izledi(ğini), genel olarak daha doğru bir siyasi pozisyona sahip (olduğunu)” belirterek, POR’nin fraksiyonlarını betimlemekle yetinir. Moreno’nun kapanış raporunda yaptığı konjonktür analizi, BLA’nınkinden çok daha ölçülü ve gerçekçidir: “Guatemala devriminin yenilgisi, Peron rejiminin yıkılması vb. sonucu ABD emperyalizminin pozisyonu son zamanlarda güçlenmiştir (…) Asya’da proletarya yükselen bir mücadele sürdürürken, Latin Amerika’da işçi sınıfı geri çekilmektedir”. Bunun yanı sıra, SLATO belgesi, hayli aydınlatıcı bir itirafta Uluslararası Komite’nin “şu an için Pabloculuğa karşı bir birleşik cephe oluşturan bir güçten öte bir şey (olmadığını); bu birleşik cephenin, kesin ve homojen bir siyasi yönelimi formüle edebilecek şekilde politik meseleler üzerine bir tartışma başlatması gerek(tiğini)” kabul eder.[9]
 
V. Dünya Kongresi, aralarında Arjantin’i temsilen Posadas ile Oscar Fernandez’in, Bolivya POR’sinden Fernando Bravo ile Jesus Maria Morales’in, Brezilya POR’sini temsilen José Maria Crispim ile (BLA tarafından Brezilya’ya gönderilen Uruguaylı mimar) Gabriel Labat’ın, Şili POR’sini temsilen Jorge Mac Ginty ile Raoul Santander’in, Peru’dan Ismael Frias’ın, Uruguay’dan Ortiz’in yer aldığı 14 Latin Amerikalı delegenin katılımıyla 1957 Eylül’ünde toplanır.
 
“Sömürge Devrimi” kümesi içine tıkıştırılmış Latin Amerika, Kongre belgelerinde çok az belirir. Yine de Manifesto’da Bolivya üzerine her zaman olduğu gibi son derece iyimser birkaç paragraf yer alır: “Kahraman kitlelerin mücadele ruhu her zaman ki kadar yüksektir. POR’nin (Dördüncü Enternasyonal’in Bolivya Seksiyonu) rehberliğinde çok yakında olağanüstü bir COB Kongresi toplanmasını dayatabilecekler ve bu kongre de ülkenin kitlelerini şu anda içinde yaşadıkları ekonomik kâbustan ve diktatörlük tehdidinden kurtaracak gerçek bir işçi köylü Hükümetinin kurulmasını karara bağlayacaktır.” Ne yazık ki bu öngörülerden sadece sonuncusu (diktatörlük) birkaç yıl sonra gerçekleşecektir.
 
Çok daha ilginç ve çok daha gerçekçi olanı, Latin Amerika seksiyonlarının görevlerine ilişkin kararları derleyen bir iç dokümandır; yalnızca CEI (Uluslararası Yürütme Komitesi) ile BLA üyelerine ve Bolivya seksiyonu önderliğine gönderilen Bolivya üzerine metin, “Bolivya devriminin ileride bir kapitalist stabilizasyon aşamasına doğru” ve hatta bir “güçlü rejime” doğru “gelişme” ihtimalini kabul eder. Bu bağlamda, POR’nin askeri çalışmasının önemini vurgular:
 
“Parti, burjuva ordusunun yeniden örgütlenmesine ve güçlendirilmesine tüm enerjisiyle karşı çıkmalıdır. İşçilerin ve köylülerin tek ulusal komutanlık altında silahlandırılmasının artırılmasına karşı çıkacaktır… Parti kitlelerin askeri eğitimleriyle organik tarzda bağ kurma yeteneğinde olmalı ve aynı zamanda burjuva ordusu ve polisi içinde sistematik bir sızma çalışması yürütmelidir. Parti askeri faaliyet içinde yer alan veya katılmaya istekli devrimci unsurlarla bağ kurmalı (…) ve onları, gericiliğin geçici bir başarısı durumu da dâhil, silahlı mücadelenin uzun süreli bir partizan gerilla savaşı biçiminde sürdürülmesini düşünmeye itmelidir. Bu sonuncu sorun layık olduğu gibi büyük bir ciddiyetle incelenmeli, somut olarak planlanmalıdır”[10]
 
Tam da bu metin yayımlandığı sırada, “uzun süreli bir partizan gerillası”, Küba’nın Sierra Maestra dağlarında Fidel Castro, Camilo Cienfuegos ve Che Guevara önderliğinde çarpışmaktaydı. Granma 1956’da karaya vurduğunda sağ kalmış olan bir avuç savaşçı arasında Leninist-Bolşevik Parti üyesi olmuş eski bir Troçkist militan olan siyahî işçi Pablo Dias bulunmaktaydı.
 
Kübalı devrimcilerin 1959 Ocak ayında General Batista’nın diktatörlüğüne karşı kazandıkları zafer, yeni bir devrimci dönem başlatarak Latin Amerika’nın tarihini değiştirecekti. Bu aynı zamanda, tecritlerini kırarak güçlerini tüm kıtada çoğaltacak olan Latin Amerikalı Dördüncü Enternasyonal partizanları açısından da yeni bir bölümün başlangıcı olacaktı.

 

Çeviren: Osman S. Binatlı

 

[1] Sonradan “Cahiers Léon Trotsky”de yayımlanmıştır.

[2] Bkz. Dördüncü Enternasyonal Kongreleri, Cilt 4, s. 299-300.

[3] A.g.e., s. 298 -3O1

[4] Aynı şey 1972’de Fransa’da EDI tarafından, OCI’nin iki militanı François ve Catherine Chesnais’nin çok uzun bir Önsözü ile yayımlanan kitap (Guillermo Lora, Bolivie : de la naissance du POR à l’Assemblée Populaire) için de geçerlidir. Daha nesnel bir sunum için solcu İngiliz tarihçi James Dunkerley’in kitabına başvurulabilir: James Dunkerley, Rebellion in the Veins. Political Struggle in Bolivia l952-l982, London, Verso, l984.

[5] Bolivya’da tarım ve maden oligarşisine verilen isim.

[6] Karş. G. Lora, a.g.e., s. 35-43.

[7] Bulletin Interne du Secretariat International, Janvier l954, pp. 4, lO,11 (Uluslararası Sekretarya İç Bülteni, Ocak 1954)

[8] BI du SI , mai l956, p. 7 (Uluslararası Sekretarya İç Bülteni, Mayıs 1956).

[9] “Summary of the Report of Latin-American Pre-Conference of Orthodox Trotskyism, which took place in Argentina in the month of September l956, lasting lO days”. (Arjantin’de 1956 Eylül ayında düzenlenen, 10 gün süren Latin Amerika Ortodoks Troçkizm Ön Konferansı rapor özeti)

[10] BI du SI, Novembre l957, « La situation bolivienne et les tâches du P.O.R. » p.2-3 (Uluslararası Sekretarya İç Bülteni, Kasım 1957, “Bolivya’da Durum ve POR’nin Görevleri”)

 

(Bu yazı Yeniyol’un Kasım-Aralık 2016 tarihli 20. sayısında yayınlanmıştır)